'Houd vol, lieve lezer, houd vol', roept de Britse acteur, schrijver en presentator Stephen Fry ons na veertig bladzijden toe. Even later: 'Als je het tot nu toe kon volgen heb ik groot ontzag voor je.' Die bemoedigingen zijn niet overbodig. Na het verrukkelijke Mythos en het smakelijke Helden stort hij zich in Troje op de hervertelling van de gebeurtenissen in de tienjarige Trojaanse Oorlog, grotendeels gebaseerd op Homerus' Ilias. Maar lazen die twee soepeltjes weg, ditmaal komt de vaart er pas in als je je door een brij aan goden en stervelingen hebt geworsteld (ter illustratie: de 'Wie is Wie' achterin beslaat liefst 32 pagina's). Logischerwijs komen de meeste personages amper uit de verf. Ook is Fry dit keer beduidend minder scheutig met spitse dialogen en geestige terzijdes. De gruwelijke slachting die de Grieken in Troje aanrichten verleidt hem zelfs tot een ernstig preekje over My Lai en andere bloedbaden. Maar niet getreurd. Tot de weinige personages die wél reliëf krijgen behoort Odysseus, de man die de list met dat houten paard bedacht. Vermoedelijk zal Fry nu Homerus' andere epos onder handen nemen. Heerlijk vooruitzicht.

Uit het Engels vertaald door Frits van der Waa, Pon Ruiter, Henny Corver en Ineke van den Elskamp. Thomas Rap; € 24,99.

Verberg tekst

*****

In augustus bereikte ons nieuws waarvan we oprecht een gat in de lucht sprongen: voor de honderdste aflevering van ‘Alleen Elvis blijft bestaan’ had Thomas Vanderveken niemand minder dan Stephen Fry als gast weten te strikken. Een televisieavond in het gezelschap van Zijne Britishness Himself, wat een prachtig vooruitzicht in deze donkere tijden! Maar we hadden het moeten weten: in een absoluut rampjaar als 2020 worden geen cadeaus uitgedeeld. Begin oktober blies Fry zijn overzeese tocht noodgedwongen af door coronaperikelen – althans voorlopig toch. Gelukkig stuurt hij met ‘Troje’, het slotstuk van zijn mythologische drieluik, een troostkaartje vooruit om ons hartzeer enigszins te verlichten. Met de bestsellers ‘Mythos’ en ‘Helden’ kreeg de Britse auteur, presentator en alleskunner zowel lezers als recensenten aan het jubelen, waardoor ‘Troje’ nu overal via de grote poort naar binnen mag. Dat ook dit derde deel een absolute triomftocht ten deel zal vallen, lijdt geen twijfel. Meer dan in de vorige, veeleer fragmentarische boeken krijgt Fry in ‘ Troje’ – eindelijk – de kans om een lekker lange verhaalboog te spannen. Die boog begint bij de eerste steenlegging van het mythische Troje, en loopt helemaal tot aan het strijdgewoel vele eeuwen later tussen

GETTY

Achilles, Odysseus en de Grieken enerzijds en Hector, Paris en de Trojanen anderzijds. Fry toont zich daarbij een bevlogen verteller. In verschillende hoofdstukken vliegt hij de hele wereld rond, met de lezer stevig bij de arm, en staat hij onderweg stil bij koninklijke dynastieën, roemrijke goden en simpele stervelingen die de historie van Troje hebben vormgegeven. Fry toont veel respect voor de geest van Homeros, de oorspronkelijke verteller van de ‘Ilias’ (al is het maar zeer de vraag of die man ooit heeft bestaan), maar hij is ook niet te beroerd om zijn eigen stempel op het verhaal te drukken. Zo geeft hij, geheel volgens de tijdgeest, een veel prominentere rol aan de vrouwelijke personages. Prinses Helena, bijvoorbeeld, wordt in zijn versie veel meer dan het mooie snoetje van in de oorspronkelijke ‘Ilias’. Ook de stoffige dialogen voorziet hij van een flinke dosis

pit, waardoor de woorden van Achilles en de zijnen plots weer gaan glanzen. Naast een bevlogen bard toont Stephen Fry zich ook een empathische verteller, die zijn lezer bemoedigend en trefzeker bij de hand neemt in het duizelingwekkende Griekse labyrint van stambomen en intriges – een gemiddeld seizoen van ‘Thuis’ is er niets tegen. Samen met die lezer verbaast hij zich over de soms godsgruwelijke inslag van zijn bronmateriaal. Overspel, kindermoord, kannibalisme, incest: als we Homeros moeten geloven, waren die oude Grieken bepaald geen lieverdjes. Tegelijk plaatst Fry een belangrijke kanttekening bij al dat oorlogsgeweld. Hoe hardnekkig we ons vandaag ook mogen vastklampen aan ons dunne laagje beschaving, in wezen verschillen we niet zo heel veel van onze voorouders: ‘We zitten nog steeds op dezelfde wipwap. Aan de ene kant duistere menselijke hartstochten zoals egoïsme, angst en haat, aan de andere kant als tegenwicht mededogen, liefde en wijsheid.’ Als er al iets aan te merken valt op ‘Troje’, dan wel dat het caleidoscopische zicht dat Stephen Fry aldoor aanhoudt, ook de achilleshiel van het boek is. Zijn betrachting om het verhaal van Troje zo volledig mogelijk te vertellen zit soms de diepgang in de weg. ‘Troje’ mikt vooral op het hoofd van de lezer, en minder op het hart. Maar dat doet weinig af aan deze indrukwekkende tour de force van Fry. We geven hem graag het laatste woord: ‘Vreemd toch, die hang van elke sterveling naar roem. Misschien is dat wel de enige manier waarop mensen goden kunnen zijn. (…) Door standbeelden en heldendichten.’ Met zijn fonkelende drieluik is Fry alvast verzekerd van zijn eigen zitje in het literaire pantheon.

Verberg tekst

Na zijn veelgelezen boeken 'Mythos'* (2017) en 'Helden'** (2018) heeft de Britse acteur, journalist, tv-presentator en schrijver een smakelijk boek geschreven over Troje. Hierin verhaalt hij niet alleen op zijn eigen meeslepende wijze over de geschiedenis van de Trojaanse oorlog, bekend van het epos van Homerus (de Ilias), maar ook over de voorgeschiedenis Troje, vanaf de stichting van de stad. De spannende mythen over goden en helden die betrokken waren bij de Trojaanse geschiedenis worden op invoelende wijze verteld en hetzelfde geldt voor de komst van de Grieken en de uiteindelijke ondergang van de stad. Verklarende namenlijsten (wie is wie in Troje) en slotbeschouwingen over mythe en werkelijkheid complementeren dit meeslepende boek, dat ongetwijfeld weer een bestseller wordt.