Een huis op de buiten. Ruimte om beter te leven en te denken. Net toen de Nederlandse auteur Nina Polak en haar vriendin Loes Faber met het idee speelden om te verkassen naar Noord-Groningen, waar huizen nog betaalbaar waren, at iemand in China een broodje vleermuis en ging de wereld op slot. Plots wilde zowat elke stadsmens in de provincie gaan wonen en een verhuizing werd voor de schrijfster en haar partner onbetaalbaar. Gelukkig is er op zo'n moment nog de verbeelding, en dus schreef Nina Polak een roman over twee vrouwen die in het landelijke noorden van Nederland gaan wonen.

Dat het een en ander niet helemaal verliep zoals gepland, blijkt al uit het openingshoofdstuk waarin een van de twee geliefden in haar eentje een treurige stadsflat bewoont en waarin omineus klinkende woorden als 'de advocaat', 'de spijt' en 'het verlorene' de lezer voorbereiden op wat er is fout gegaan.

Wie is die advocaat, waar heeft ze zoveel spijt van en wat is er precies verloren gegaan? Met een proloog vol vraagtekens en een verhaal dat die vragen mondjesmaat beantwoordt in een lange terugblik volgt Polak een klassieke thrillerformule, maar de geforceerde en clichématige manier waarmee ze de spanning probeert op te bouwen, wekt meer irritatie dan interesse op. Alsof de lezer een kleuter is die zonder de belofte van een lekker dessertje zijn spruitjes niet wil eten. Alsof de schrijver er bij voorbaat van uitgaat dat het verhaal zonder kunstgrepen niet zal blijven boeien.

Navelpluis

Zou het komen omdat die vertelling aaneenhangt van de burgerlijke verlangens naar 'een ander soort leven'? Omdat ze bij momenten gesponnen lijkt uit het verzamelde navelpluis van een generatie die het idee dat een betere wereld bij jezelf begint zo letterlijk neemt dat ze uiteindelijk vooral met zichzelf bezig blijft?

Polak, die voor het journalistieke platform De Correspondent verslag doet over het moderne leven, lijkt zich evenwel bewust van het privilege van haar personages en steekt er ook geregeld de draak mee. Ze doorprikt al te romantische ideeën over het plattelandsleven en haalt al te makkelijke clichés over stedelingen en dorpsbewoners onderuit. Bovendien raakt ze met onze dubbelzinnige houding ten opzichte van De Natuur wel degelijk een relevant en eigentijds thema aan, en dat doet ze in een stijl die zich niet altijd door het voorspelbare verhaaltje laat onderdrukken. De stiliste die met haar debuutroman We zullen niet te pletter slaan (2014) en de opvolger Gebrek is een groot woord (2018) lof en literaire prijzen oogstte, is op haar best wanneer ze haar beeldrijke stijl de vrije loop laat. Dat doet ze in Buitenleven veel te weinig, al vind je ook in deze roman af en toe een verrassende vorm van antropomorfisme, een soepel geritmeerde frase, een geestig neologisme of een onnodige, maar heerlijk eigenzinnige en omstandige omschrijving die aan de schrapdwang van de schrijfster is ontsnapt en zo de soapy intrige enigszins dragelijk houdt. Nina Polak wilde haar derde roman naar eigen zeggen van alle franje ontdoen. Dat is haar gelukkig niet helemaal gelukt. Die franje is haar belangrijkste troef.

Prometheus, 240 blz., 20,99 €.

Verberg tekst

Tijdens het kookpunt van de coronacrisis hadden vastgoedmakelaars en lifestylejournalisten de mond vol van de stadsvlucht. Natuurwandelingen werden een nationale sport, en er verscheen een eindeloze stroom artikels over hoe de mens zijn band met de natuur heeft verloren. Inmiddels tuft de gemiddelde stadsmus weer meermaals per week met de auto naar het werk, maar de zoektocht naar een natuurlijker manier van leven blijft velen bezighouden. Ook Nina Polak, die in ‘Buitenleven’, haar derde roman, op vernuftige, filosofische wijze en zonder zweverig te worden bekijkt hoe mensen vandaag ‘bij bosjes troost zoeken in het groen’. De premisse van de roman is vrij eenvoudig: Rivka en Esse, een stel dertigers dat al wat woelige wateren heeft doorzwommen, laten hun leven in de stad voor wat het is en trekken als ware stiltezoekers naar het platteland – Esse heeft er een baan als basketbalcoach gevonden. Ze belanden in het pittoreske Ondermeer, een dorp in het hoge noorden van Nederland met de geur van ‘wierook en geitenkaas’, waar de supermarkt nog ‘kruidenier’ heet, en waar lesbische koppels betrekkelijk zeldzaam zijn. Maar het leven op de buiten blijkt al snel niet de utopie die ze zich, geïnspireerd door Henry David Thoreau en Augustinus, hadden ingebeeld. Ze zijn niet zo geïsoleerd van de buitenwereld als verwacht, want hun woonst ligt naast een populair wandelpad. Bovendien voelen ze zich ironisch genoeg de hele tijd aangetrokken tot de marktjes en koffiebars in hun mettertijd verstedelijkte dorp. Misschien is hun hele avontuur toch eerder een vorm van toerisme dan een vlucht naar de oorspronkelijkheid? Nina Polak lijkt zich sterk bewust van de eenduidige, moraliserende opvattingen over plattelandsbewoners die stedelingen vaak nog cultiveren (het loopt er vol ‘homofobe boerenzonen die Schultenbräu drinken en zich vervelen’). Daarnaast voert ze ook personages ten tonele die de conventionele opvattingen van vrouwelijkheid ter discussie stellen. Of kent u een ander boek dat een vrouwelijke basketbalcoach als hoofdpersonage heeft? Verfrissend genoeg brengt ze ook de kleine kantjes van vrouwen voor het voetlicht: ook zij kunnen opgeblazen ego’s hebben, spijt voelen om een gemiste carrière, of flirten met andere vrouwen die in onderbuiken ‘de nacht’ doen ‘oplaaien’, eigenschappen en emoties die doorgaans alleen aan mannelijke personages toegekend worden. En ook het omgekeerde is waar: hun leefwereld wordt meer dan eens verstoord door gewelddadige en opdringerige mannen, maar in ‘Buitenleven’ blijken er ook heel wat empathische mannelijke personages te figureren. Empathie is waar ‘Buitenleven’ over gaat. De liefde tussen Rivka en Esse is een oefening in begrip voor Rivka’s slabakkende schrijfcarrière enerzijds en Esses mentale worstelingen anderzijds. Het dorp blijkt ook een andere soort verstandhouding met mensen te vragen. In het dorp komen de mensen zonder schroom binnen, zowel in de tuin als in de hoofden van de personages. Het paar kan gesprekken niet meer uit de weg gaan. Ze worden langzaamaan ‘poreus voor de plek’ en reageren daar verschillend op. De ene sluit zich af voor de buitenwereld, de andere zoekt de nieuwe mogelijkheden tot contact nadrukkelijk op. Met die onvoorziene gevolgen van hun verlangen naar een ander, rijker en rustiger leven brengt Nina Polak nuances aan in onze ideeën over de verhouding tussen stad en platteland, tussen cultuur en natuur. Haar debuut ‘We zullen niet te pletter slaan’ werd genomineerd voor drie prijzen, haar tweede roman ‘Gebrek is een groot woord’ won de BNG Bank Literatuurprijs en De Inktaap. Of ‘Buitenleven’ evenveel lof zal krijgen, valt af te wachten, maar met haar derde boek bevestigt Nina Polak in ieder geval haar groeiende reputatie als een ijzersterke filosofischfeministische auteur.

Verberg tekst

Een literaire roman over twee vrouwen die na een hobbelige relatie nog steeds van elkaar houden. Ze verlaten de stad en betrekken een huis met een diepe tuin ergens op het platteland. Het buitenleven heeft op hen een totaal verschillende uitwerking. Het boek is in talige stijl en met literair vakmanschap geschreven. 'Buitenleven' zal een publiek van vooral literaire lezers aanspreken. Nina Polak debuteerde in 2014 met het bejubelde 'We zullen niet te pletter slaan' (genomineerd voor de Anton Wachterprijs, de ANV Debutantenprijs en de Opzij Literatuurprijs). Haar tweede roman, 'Gebrek is een groot woord (2018)', werd bekroond met de BNG Bank Literatuurprijs, De Inktaap en het Charlotte Köhler-stipendium. Ze schrijft over het moderne leven voor De Correspondent.