David Foenkinos (°1974) moet je de knepen van het vak niet meer leren. Hij weet hoe je onderhoudende én toch tot nadenken stemmende romans in elkaar vijst en giet zijn ongebreidelde fantasie steeds weer in een soepele bedding. Bovendien is hij thematisch van veel markten thuis. Doorgebroken met La délicatesse (2009) en bekroond met de Prix Renaudot voor Charlotte (2014, gebaseerd op het leven van de Duitse schilder Charlotte Salomon) komt de veelzijdige Foenkinos nu met een saga rond de Harry Potter-hype van weleer.

We volgen de lotgevallen van de onfortuinlijke Martin Hill, de jongen die nét naast de filmrol van Harry Potter greep, geïnspireerd op wat Liam Aiken overkwam. De zoektocht naar de ruwe diamant was moeilijk, de jongen in de rol moest precies 10 jaar oud zijn. Maar Martin identificeerde zich volkomen met het verhaal van de tovenaarsleerling. Bij de laatste casting moest Martin het helaas afleggen tegen Daniel Radcliffe, die vervolgens naar wereldroem gekatapulteerd werd omdat hij net 'dat klein beetje meer' had.

Hoe ga je om met zo'n debacle? Foenkinos buigt zich in Nummer twee over het geaccidenteerde leven van Martin, van zijn geboorte tot zijn dertigste. Hij beseft dat 'een fiasco een leven kan besmetten met mislukkingsenergie'.

Martin wordt een vermijdingsspecialist, gaat het vervloekte onderwerp uit de weg. Maar aan Harry Potter viel vanaf de jaren 2000 amper te ontkomen: affiches in het straatbeeld, trailers en merchandising, noem maar op. Foenkinos verzint met tedere empathie de bestemming van deze jongen die uiteindelijk als suppoost in het Louvre aan de slag gaat. Of wordt hij gered door de liefde? En is het wel zinnig om je te laten afschrikken door 'de dictatuur van andermans geluk'?

Foenkinos lardeert zijn verhaal met interventies van regisseurs, producenten of scenaristen die destijds werkelijk aan de knoppen zaten en zelfs Rowling krijgt haar zegje. Zo springt hij behendig haasje-over tussen waarheid en verbeelding. Misschien komt Foenkinos met een iets te getelefoneerde, zij het charmante ontknoping voor de pinnen. Maar zeker is dat dit originele onderwerp een aangenaam geritmeerde roman oplevert, die je met wrang plezier uitleest.

Wat gebeurt er met iemand die het net niet wordt, die op het allerlaatst wordt afgewezen? Het overkomt iedereen en vaak meer dan eens, in de liefde, in het leven.

Er is één jongen die voor de verfilming van de romansaga van J.K. Rowling uiteindelijk niet Harry Potter werd, het personage dat al 25 jaar lang miljoenen lezers begeestert. Miljarden mensen kennen zijn beeltenis, zijn strijd tegen het kwaad wordt misschien wel met groter enthousiasme gevolgd dan die van de Messias.

Wat gebeurde er met die ene jongen nadat hij te horen had gekregen dat niet hij, maar zijn enige overgebleven concurrent Harry Potter zou worden, ondanks zijn grote uiterlijke gelijkenis met het romanpersonage, zijn natuurlijke acteertalent en de opmerkelijke verbeeldingskracht die hij tijdens de audities had getoond? Hoe kan iemand die zo dichtbij was relativeren dat hij niet het gezicht van zo'n fenomeen, ja van een heel tijdperk is geworden?

Over dat gegeven gaat Nummer twee, de nieuwe roman van de Franse schrijver David Foenkinos, die zoals wel vaker een fijne neus laat zien voor aangrijpende, actuele en smeuïge onderwerpen. Zelfs Harry Potter-haters kunnen worden gegrepen door het lot van de trieste en ongelukkige rivaal van Daniel Radcliffe, de jongen die wél een gezicht gaf aan het fenomeen.

Zelf noemt Foenkinos het verhaal al in de eerste zin een tragedie. Daarmee verwijst hij naar de Griekse klassieken waarin mensen worden getroffen door het lot. Medea wreekt zich op haar ontrouwe echtgenoot door hun beider kinderen te vermoorden; Oedipus vermoordt, zonder dat te weten, zijn vader en trouwt, zonder het te weten, zijn moeder, bij wie hij vier kinderen verwekt. Als hem ter ore komt wat hij gedaan heeft, steekt hij zich de ogen uit en doolt hij voortaan over de aarde. Dat is de stof van de tragedie.

Martin Hill heet de jongen die het ongeluk treft niet te worden gekozen als Harry Potter. Dit is een ontzaglijke klap voor hem, ook omdat zijn ouders onlangs zijn gescheiden en hij vrijwel niets heeft om op terug te vallen. Jarenlang kan niets of niemand hem troosten; niet de blijvende liefde van zijn ouders, en later niet de liefde en genegenheid van vrouwen die zich over hem willen ontfermen. De pijn van de jaloezie laait telkens opnieuw op, nog verhevigd door de beeldcultuur waarin wij leven. Het beeld bepaalt de mate van onze geslaagdheid, ons geluk. En Martin Hill is juist niet in beeld. Het liefst maakt hij zich zelfs onzichtbaar, zoals Harry Potter dat kan, om de confrontatie met de werkelijkheid te vermijden.

Als dit verhaal een tragedie is, dan misschien door het gegeven dat wij onze wereld inrichten via het beeld en beeldvorming, niet door iets van wezenlijke waarde. In die wereld dolen wij, blind voor wat er wel toe doet. Dat is echter eerder onze keuze dan ons lot, al lijkt het alsof Martin Hill door het lot wordt geslagen.

Dit alles lijkt zware kost, maar het proza van Foenkinos is opmerkelijk luchtig. Hij vertelt zijn verhaal alsof hij aan je bed zit en de verbeelding de vrije loop laat. Vlotjes, met slimme wendingen spanning wekkend, zonder de geest al te zeer te belasten. Geen van de personages komt de lezer erg nabij, het zijn vlot getekende gestalten met niet meer gewicht dan een eendagsvlinder. Zelfs Martin Hill blijft oppervlakkig geschetst, zijn verdriet en jaloezie vormen zijn belangrijkste kenmerken, een karig bedeeld mens. Uiteindelijk weet hij toch aan zijn doem te ontsnappen. Het is vriendschap die hem de ogen opent en hem verzoent met zijn lot. En als hij eenmaal bevrijd is van jaloezie, blijkt hij ook tot liefde in staat. Zijn leven kan alsnog beginnen.

Nee, dit is niet de stof van de tragedie, eerder die van de menselijke komedie met haar misverstanden, haar hoop, verwachtingen en teleurstellingen, ook nog met een happy end. Ik zie de vlotte film al voor me. Toch is er iets van deze vertelling dat een onvergetelijke indruk achterlaat, de beschrijving van het beeld dat alles opslokt, alles bepaalt, mensen maakt en breekt.

Een dun verhaal met een donkere ondertoon.

★★★☆☆

Uit het Frans vertaald door Jef de Temmerman. Borgerhoff-Lamberigts; 246 pagina's; € 22,99.