Zegt de naam Roman Protasevitsj de lezer nog iets? Deze journalist en activist uit Belarus werd op 23 mei 2021 om zijn kritische houding jegens het regime gearresteerd op het vliegveld van Minsk. Hij was vertrokken vanuit Athene en ging met vlucht 4978 van Ryanair naar het veilige Vilnius in Litouwen. Van daaruit zou hij naar Polen reizen, zijn nieuwe standplaats.

Maar zie: na een gefingeerde bommelding week het vliegtuig 'voor een noodlanding' onaangekondigd uit naar Belarus. Een opzetje van de geheime dienst van dictator Loekasjenko, zijn agenten zaten zelfs aan boord.

Deze scène uit de werkelijkheid vormt de opening van De nomade, (Luitingh-Sijthoff; € 23,99), de nieuwe thriller van publieksfavoriet Anya Niewierra (die van De Camino). Ik vind het altijd wel een pre als de actualiteit een thriller insluipt; in het boek heet de onfortuinlijke journalist Pavel Rybak.

Hij is het die hoofdpersoon Olga Liebke betrekt in zijn zaak, door net voor zijn arrestatie in het vliegtuig een usb-stick met geheime documenten in haar rugzak te stoppen. Zij, een gekende Duitse documentairemaker, weet nog van niets, maar dat zal snel veranderen, want de KGB is van deze handeling op de hoogte.

Voorts speelt een parallelle kwestie: Olga heeft Pavel in paniek horen telefoneren in een Belarussisch dialect, en dat triggert iets bij haar. Wat gek is, want zij is zelf opgegroeid in de Harz. Toch meent ze woordjes te herkennen en ze is van plan dat aan haar oude vader voor te leggen op hun Duitse boerenhoeve.

Wel is er een probleem: haar vader André is aan het dementeren, het verval is in een vergevorderd stadium. Soms gooit hij er flarden uit die Olga voor een raadsel stellen. Het lijken gedetailleerde familieherinneringen uit het oosten, en om achter de waarheid te komen besluit ze research te doen voor een documentaire die speelt in Polen, Litouwen en Belarus. En passant hoopt ze nog iets voor de onfortuinlijke Pavel te kunnen doen, maar wat?

Een stevig plot, gesitueerd in een roerig grensgebied. Wie hier opgroeide was in de recente geschiedenis achtereenvolgens Pool, Duitser, Rus, Belarus en Litouwer - een kwestie van WO II en landjepik. De archieven in dit voormalige Oost-Pruisen zijn een janboel, maar oudere localo's blijken Olga nog te kunnen helpen met hun kennis en verhalen.

Al speurend rolt ze van de ene verbazing in de andere over de achtergronden van haar vader. Wat Olga niet weet, is dat de KGB inmiddels in agent Maxim Loban een 'Romeo' op haar heeft afgestuurd, vermomd als cultureel antropoloog. Een Romeo is een getrainde charmeur die helemaal niet Olga wil, maar die usb-stick.

Daaruit blijkt dat Niewierra de wetten van het genre goed kent. Verhaaltechnisch gesproken is Maxims obsessie een hitchcockiaanse MacGuffin, diens term voor een object dat de zaak aan de gang houdt. Werkt altijd. Vooral als je weet dat op die stick de plannen van de KGB staan om met een staatsgreep dictator Aleksandr Loekasjenko een kopje kleiner te maken; zijn tijd zit er wat het Kremlin betreft wel op.

Zo pakt De nomade uit als een actuele politieke thriller. Zit goed in elkaar, hooguit kun je zeggen dat wat minder uitroeptekens en iets meer witregels de bladspiegel hadden geholpen, maar dat is een detail.

Laatste vraag die openstaat: in het boek loopt het met journalist Pavel Rybak niet best af, maar hoe verging het ondertussen de échte Roman Protasevitsj? Na hardhandige verhoren verscheen hij als gebroken man op televisie, en betuigde spijt. Hij werd veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf, maar verkreeg gratie op 22 mei 2023, en verdween in de anonimiteit - ook een manier om je vijanden kalt te stellen.

Een aangrijpende thriller van Anya Niewirra over vaderliefde en een verborgen verleden. De 37-jarige documentairemaker Olga Liebke woont samen met haar dementerende vader in het Harz-gebergte. Haar moeder stierf in het kraambed en ze heeft verder geen familie. Dat is het verhaal. Maar dan vertelt haar vader herinneringen die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent. Olga gaat twijfelen over haar achtergrond en ontdekt documenten uit de voormalige Sovjet-Unie. Ze reist naar de driehoek Polen, Litouwen en Belarus en en duikt in het duistere verleden van haar vader. Maar hierdoor komt ze in het vizier van de man voor wie hij al decennia op de vlucht is. Met vaart en met psychologische diepgang geschreven. Met enkele zwart-witkaarten en illustraties. Bevat scènes met expliciet geweld. Geschikt voor een brede tot literaire groep thrillerlezers. Anya Niewierra (1964) is een Nederlandse auteur. Voor haar thrillers 'Het bloemenmeisje' en 'De Camino’ won ze de Hebban Thrillerprijs. 'De Camino'* werd ook bekroond met de NS Publieksprijs en was de bestverkochte thriller van 2023.